Τι ονομάζονται εξαρτησιογόνες ουσίες και πώς διαχωρίζονται;

Εξαρτησιογόνες ουσίες ονομάζονται όλες οι φυσικές ή τεχνητές ουσίες οι οποίες επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα του εγκεφάλου και μεταβάλλουν την συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Σε γενικές γραμμές οι εξαρτησιογόνες ουσίες χωρίζονται σε νόμιμες ( τσιγάρο, αλκοόλ κλπ) και παράνομες ( χασίς, ηρωίνη, κοκαΐνη κλπ). Οι παράνομες εξαρτησιογόνες ουσίες με την σειρά τους διακρίνονται κυρίως σε:
- ψευδαισθησιογόνες πχ LSD
- εισπνεόμενες(πτητικές) ουσίες πχ κόλλες, παράγωγα πετρελαίου, διαλύτες χρωμάτων κλπ
- διεγερτικές πχ κοκαΐνη, αμφεταμίνες κλπ
- κατασταλτικές πχ βαρβιτουρικά, βενζοδιαζεπίνες κλπ
- οπιοειδείς ουσίες πχ όπιο, μορφίνη κλπ
- προϊόντα ινδικής κάνναβης πχ μαριχουάνα, χασίς κλπ

Τι εννοούμε με τους όρους σωματική, ψυχολογική εξάρτηση, ανοχή;

Όταν λέμε ότι οι ουσίες προκαλούν σωματική εξάρτηση, εννοούμε ότι τα διάφορα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού δεν μπορούν να λειτουργήσουν κανονικά εάν το εξαρτημένο άτομο δεν κάνει χρήση της ουσίας στην οποία είναι εθισμένο. Σε περίπτωση μη λήψης της ουσίας, προκαλείται στον εξαρτημένο το λεγόμενο στερητικό σύνδρομο όπως ταχυκαρδία, εφίδρωση, πονοκέφαλος, τρεμούλιασμα, πυρετός, κλπ.
Όταν λέμε ότι οι ουσίες προκαλούν ψυχολογική εξάρτηση, εννοούμε ότι ο εξαρτημένος χαρακτηρίζεται από μία έντονη διάθεση για λήψη της ουσίας προκειμένου να αντιμετωπίσει τα όποια προβλήματά του. Αυτή η μορφή εξάρτησης είναι και η πιο επικίνδυνη αφού σπρώχνει τον χρήστη στην συνεχή αναζήτηση της ουσίας.
Τέλος η ανοχή που προκαλούν όλες οι ουσίες έχει να κάνει με την ανάγκη για συνεχώς μεγαλύτερη δόση προκειμένου το άτομο να νιώσει τις όποιες επιδράσεις.

Είναι το χασίς επικίνδυνο;

Το χασίς είναι μία επικίνδυνη εξαρτησιογόνος ουσία η οποία προκαλεί σωματική και κυρίως ψυχολογική εξάρτηση. Επιπρόσθετα το χασίς προκαλεί το λεγόμενο ΄΄ σύνδρομο έλλειψης κινήτρων ΄΄ κατά το οποίο ο νέος αδυνατεί να θέσει στόχους στην καθημερινή του ζωή, επηρεάζει την άμεση μνήμη, μειώνει τα αντανακλαστικά και σε μακρόχρονη χρήση ο οργανισμός χάνει την φυσική του άμυνα σε λοιμώξεις. Όσον αφορά το μονοξείδιο του άνθρακα και την πίσσα που περιέχει σε σχέση με το τσιγάρο, το χασίς προκαλεί την φθορά που κάνουν κατά προσέγγιση τρία με πέντε τσιγάρα.

Είναι η περιστασιακή χρήση χασίς επικίνδυνη;

Η περιστασιακή χρήση χασίς σαφώς και είναι επικίνδυνη αφού το άτομο διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθει ατυχήματα, να φερθεί ανεύθυνα αλλά κυρίως να εξαρτηθεί, αν κάθε φορά που θέλει να αισθανθεί καλά, κάνει χρήση. Ο νέος πάνω από όλα χρειάζεται να αναρωτηθεί για ποιους λόγους έχει ανάγκη ακόμη και την περιστασιακή χρήση. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το χασίς όπως και κάθε εξαρτησιογόνος ουσία είτε νόμιμη όπως τσιγάρο, αλκοόλ είτε παράνομη όπως χασίς κλπ δεν μας βοηθάει να λύσουμε τα όποια προβλήματα ούτε μας αλλάζει ως προσωπικότητες. Το μόνο που θα αλλάξει είναι ότι στα ήδη υπάρχοντα προβλήματα θα προστεθεί ακόμη άλλο ένα, πολύ σοβαρό, αυτό της εξάρτησης.

Είναι η απεξάρτηση από τις εξαρτησιογόνες ουσίες εύκολη;

Η απεξάρτηση από τις εξαρτησιογόνες ουσίες δεν είναι εύκολη γιατί οι ουσίες πέρα της σωματικής εξάρτησης προκαλούν ψυχολογική εξάρτηση, η οποία για να ξεπερασθεί το άτομο χρειάζεται να αλλάξει την συμπεριφορά του σε πολλά θέματα που το αφορούν σε προσωπικό, σε οικογενειακό και γενικότερα σε κοινωνικό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό η απεξάρτηση πρόκειται για μια μακροχρόνια διαδικασία η οποία σκοπεύει κατά κάποιο τρόπο στην "ξαναγέννηση" του ατόμου. Συχνά οι χρήστες προσπαθούν να διακόψουν τις ουσίες για διάφορους λόγους μόνοι τους. Αν και επιτυγχάνουν να ξεπεράσουν την σωματική εξάρτηση παρόλα αυτά επειδή η ψυχολογική εξάρτηση που επιφέρουν οι ουσίες είναι πολλή ισχυρή, για τον λόγο αυτό ξανακυλούν. Επομένως για να είναι η απεξάρτηση αποτελεσματική χρειάζεται η ένταξη του εξαρτημένου ατόμου στο κατάλληλο θεραπευτικό πλαίσιο, όπου με την βοήθεια των ειδικών και ποτέ μόνο, το άτομο θα βρει την σωστή υποστήριξη στο πρόβλημά του.

Είναι το αλκοόλ επικίνδυνο;

Το αλκοόλ είναι μία εξαρτησιογόνος ουσία που κυκλοφορεί ελεύθερα. Το γεγονός ότι είναι κοινωνικά αποδεκτή την κάνει να εμφανίζεται ως λιγότερο επικίνδυνη. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι:
- επιφέρει σωματική, ψυχολογική εξάρτηση και ανοχή
- συχνά αποτελεί προθάλαμο προς τις παράνομες εξαρτησιογόνες ουσίες. Αρκετοί άνθρωποι που εξαρτήθηκαν από τις παράνομες εξαρτησιογόνες ουσίες ξεκίνησαν πρώτα από τις νόμιμες ( αλκοόλ, τσιγάρο, κλπ )
- ευθύνεται για τα περισσότερα τροχαία δυστυχήματα στην Ελλάδα
- έχει διαπιστωθεί ερευνητικά ότι το πρόβλημα της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ στους εφήβους συσχετίζεται με την εξάρτηση στην ενήλικη ζωή και με άλλες συμπεριφορές κινδύνου όπως η παραβατικότητα και η επιθετική συμπεριφορά

Είναι αλήθεια ότι το αλκοόλ σε βοηθάει να διασκεδάσεις περισσότερο;

Όταν ο άνθρωπος κάνει μικρή κατανάλωση αλκοόλ συνήθως αισθάνεται πιο χαλαρός. Όσο αυξάνεται όμως η κατανάλωση τόσο αυξάνονται και οι κίνδυνοι που εγκυμονούν, αφού μειώνεται η κριτική ικανότητα του ατόμου, αλλοιώνονται το βάδισμα, η ομιλία και η όραση. Αλίμονο και βασιζόμαστε στην οποιαδήποτε ουσία προκειμένου να αισθανθούμε χαλαρά και όμορφα με τον εαυτό μας ή το περιβάλλον μας. Την ουσία και την απόλαυση της ζωής χρειάζεται να την αναζητήσουμε στα μικρά απλά καθημερινά πράγματα και στους ανθρώπους που γεμίζουν την ψυχή μας.

Κάνει καλό η μικρή κατανάλωση αλκοόλ στην λειτουργία της καρδιάς;

Έχει αναφερθεί από επιστήμονες ιατρούς ότι μικρή ποσότητα κόκκινου κρασιού προλαμβάνει κάποιες καρδιακές παθήσεις στους ενήλικους ανθρώπους. Σε καμία περίπτωση στους ανήλικους που ακόμη βρίσκονται σε ανάπτυξη. Παρόλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η συχνή χρήση μπορεί να οδηγήσει στην εξάρτηση και στην ανοχή.

Αποτελούν τα εισπνεόμενα βενζίνη, κόλλες κλπ εξαρτησιογόνες ουσίες;

Οποιαδήποτε φυσική ή τεχνητή ουσία η οποία χρησιμοποιείται για να αλλάξει το συναίσθημα ή την διάθεση του ατόμου επηρεάζοντας το κεντρικό νευρικό σύστημα του εγκεφάλου, αποτελεί εξαρτησιογόνος ουσία. Ως εκ τούτου τα διάφορα εισπνεόμενα όπως βενζίνες, κόλλες κλπ αποτελούν εξαρτησιογόνες ουσίες. Υπάρχουν έφηβοι οι οποίοι παρακολουθούν θεραπευτικά προγράμματα για να απεξαρτηθούν από την εξάρτηση εισπνεόμενων.

Γιατί η εφηβεία θεωρείται η πιο επικίνδυνη ηλικία για την έναρξη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών;

Κατά την περίοδο της εφηβείας συμβαίνουν διάφορες σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές οι οποίες αλλάζουν σε ένα βαθμό την συμπεριφορά του εφήβου. Το γεγονός ότι ο έφηβος δεν είναι ούτε παιδί ούτε ενήλικας ακόμη που να έχει διαμορφώσει την ταυτότητά του, τον καθιστά ευάλωτο στις όποιες επιρροές από την παρέα των συνομηλίκων. Ο έφηβος μέσα από την έναρξη της χρήσης ουσιών προσπαθεί από την μία να ΄΄ αποδείξει΄΄ ότι μεγάλωσε και από την άλλη να καλύψει το συναισθηματικό κενό που αισθάνεται προκειμένου να αντέξει τις δυσκολίες και τις ματαιώσεις της καθημερινής ζωής. Για τον λόγο αυτό η οικογένεια χρειάζεται να είναι στο πλευρό του εφήβου προκειμένου ο ίδιος να βρίσκει στην σχέση του με τους γονείς του, την ικανοποίηση και την στήριξη που τόσο έχει ανάγκη.

Ποια είναι τα συμπτώματα που φανερώνουν ότι ένας έφηβος κάνει χρήση ουσιών;

Τα συμπτώματα που φανερώνουν ότι ένας έφηβος κάνει χρήση ουσιών δεν είναι ξεκάθαρα διότι αφενός η χρήση συνήθως κατά την περίοδο της εφηβείας δεν έχει προχωρήσει πολύ άρα δεν υπάρχουν εμφανή σημάδια κι αφετέρου αρκετά από τα συμπτώματα αυτά αποτελούν συμπεριφορές που εμφανίζονται κατά την διάρκεια της εφηβείας. Μερικά σημάδια που φανερώνουν όχι κατά ανάγκη ότι ο έφηβος κάνει χρήση αλλά σίγουρα ότι χρειάζεται την προσοχή και το ενδιαφέρον των γονιών του, γιατί αυτό είναι το πιο σημαντικό, οι γονείς να κινητοποιηθούν και να προσεγγίσουν το παιδί τους, είναι τα παρακάτω:
- μείωση ενδιαφερόντων
- πτώση βαθμών στο σχολείο ή ανεξήγητες απουσίες
- αλλαγή παρέας, τηλεφωνήματα από αγνώστους
- ανεξήγητη επιθετικότητα, νευρικότητα
- απώλεια αντικειμένων ή χρημάτων από την οικογένεια
- ανορεξία, μείωση βάρους κλπ

Να μιλήσω στο παιδί μου για τα ναρκωτικά;

Η κατάλληλη ηλικία για να συζητηθεί το θέμα αυτό με το παιδί είναι όταν το ίδιο το ζητήσει με τις ερωτήσεις του. Καλό είναι να αναρωτηθεί ο γονιός:
- έχει το παιδί εκφράσει την ανάγκη για αυτή την πληροφόρηση;
- μπορεί να αντιληφθεί αυτά που θέλουμε να συζητήσουμε μαζί του;
- νιώθει ελεύθερο για να εκφράσει τέτοιες ανησυχίες ή ερωτήσεις στους γονείς του;
- έχει η οικογένεια δημιουργήσει στην καθημερινότητά της κλίμα επικοινωνίας μεταξύ των μελών της;

Εάν το παιδί ή ο έφηβος ρωτήσει ή ζητήσει να μιλήσει με το γονιό του για το θέμα, αυτό σημαίνει ότι κάτι το έχει απασχολήσει ή προκαλέσει ώστε να επιθυμεί να το διερευνήσει περισσότερο. Καλό είναι πριν από οποιαδήποτε συζήτηση με το παιδί οι ίδιοι οι γονείς να έχουν ενημερωθεί για το θέμα αυτό. Παρ΄ όλα αυτά, οι γονείς δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τα πάντα, αλλά να ξέρουν ότι το σημαντικό είναι το τι κάνουν οι ίδιοι και όχι το τι λένε. Το πόσο συνεπείς είναι οι πράξεις τους με τα λόγια τους. Η υποστήριξή σας μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αντισταθεί, εάν βρεθεί υπό πίεση να δοκιμάσει ναρκωτικά.
Η εντύπωση που έχουν πολλοί γονείς ότι πρέπει να είναι τέλειοι μπορεί να είναι εμπόδιο στη σχέση τους με το παιδί τους. Είναι μάλλον απίθανο αυτή η στάση να οδηγήσει τα παιδιά να διαχειριστούν τις δικές τους ανασφάλειες και αδυναμίες. Οι γονείς μπορούν κατά περίπτωση να παραδέχονται ότι δεν τα γνωρίζουν όλα. Αυτή η στάση δημιουργεί δεσμούς, είναι ειλικρινής και κάνει τους γονείς πιο ευπρόσιτους.

Τι πρέπει να κάνουμε εάν αντιληφθούμε ότι το παιδί μας κάνει χρήση ουσιών;

Σε περίπτωση που οι γονείς αντιληφθούν ότι το παιδί κάνει χρήση ουσιών, χωρίς πανικό, με ψυχραιμία, χρειάζεται να επισκεφτούν ένα από τα εξειδικευμένα προγράμματα θεραπείας που λειτουργούν στην πόλη μας, προς ενημέρωση και αντιμετώπιση του προβλήματος. Σε καμία περίπτωση οι γονείς δεν πρέπει να θεωρήσουν το πρόβλημα πρόσκαιρο, περαστικό ή σαν μία συνηθισμένη συμπεριφορά της εφηβείας. Ακόμη κι αν το παιδί ισχυρισθεί ότι μπορεί να το ελέγξει ή να το διακόψει αφού είναι νωρίς ακόμη, οι γονείς δεν πρέπει να εφησυχασθούν, διότι οι λόγοι που έσπρωξαν το παιδί στο να ξεκινήσει την χρήση, συχνά είναι και αυτοί που το σπρώχνουν να συνεχίσει.